بسم الله الرحمن الرحیم
نام : حسن
لقب : مجتبی
کنیه : ابو محمد
نام پدر : علی
نام مادر : فاطمه
تاریخ ولادت : نیمه ماه مبارک رمضان سال 3 هجری
محل ولادت : مدینه طیبه
مدت امامت : 10 سال
مدت عمر : 47-48 سال
علت شهادت : تحریک معاویه وزهر جعده
نام قاتل : جعده دختر اشعث
محل دفن : بقیع
 پيشواى دوم جهان تشيع كه نخستين ميوه پيوند فرخنده على (علیه السلام) با دختر گرامى پيامبر اسلام (صلی الله علیه وآله) بود، در نيمه ماه رمضان سال سوم هجرت در شهر مدينه ديده به جهان گشود.(1)
حسن بن على (علیه السلام)از دوران جد بزرگوارش چند سال بيشتر درك نكرد زيرا او تقريبا هفت سال بيش نداشت كه پيامبر اسلام بدرود زندگى گفت.
پس از درگذشت پيامبر (صلی الله علیه وآله) تقريبا سى سال در كنار پدرش امير مومنان (علیه السلام) قرار داشت و پس از شهادت على (علیه السلام)  شش ماه بر مسلمین خلافت کرد . آن امام والامقام  در طول عمر مبارک خود  دو بار تمام ثروت و دارایى خویش را در راه خدا بخشید و سه بار تمام اموال خود را وقف کرد. به گفته مورخان ،  امام حسن مجتبى(علیه السلام)، فردى شجاع، دلیر و مبارز بود و در غالب جنگ هایى که امام علی(علیه السلام) حضور داشتند آن حضرت نیز حضور داشت. امام حسن(علیه السلام ) مسئولیت امامت و رهبرى شیعیان  را درفضایی نا بسامان  و آشفته به عهده گرفتند. در این زمان امام (علیه السلام) به ناچار در برابر مکر معاویه قرار گرفت و ناچار شد صلح کند . بی شک ارزش صلح امام حسن( علیه السلام )،  با توجه به شرایط زمانی ومکانی خاص خود رخ داد  ، کمتر از جنگ و شهادت امام حسین (علیه السلام) نبود . خیانت طرفداران ایشان ، تهدید و تطمیع های  معاویه  و نهایتا تشکیل مثلث  زر و زور و تزویر باعث بروز وقایعی شدند که امام (علیه السلام ) را مجبور به امضای صلحنامه با معاویه کردند . در این شرایط  امام مجتبى(علیه السلام ) منطقا و قاعدتا نمی توانست وارد مبارزه با معاویه گردد تا اینکه ایشان  ناچار به پذیرش صلحِ تحمیلى شد. بر اساس  این صلحنامه ، حکومت  به این شرط که به کتاب خدا و سنت رسول  او و سیره خلفاى صالح، عمل کند به معاویه سپرده می شود. در ضمن ،  پس از معاویه  خلافت به عهده امام حسن(علیه السلام) واگذار می گردید. همچنین معاویه بر اساس این صلحنامه ملزم شد که دشنام دهی به امیرالمؤمنین على(علیه السلام ) و بد گفتن از ایشان  بر منابر را ممنوع سازد .در امان بودن  یاران امام على (علیه السلام ) عدم تعرض به آنان و محفوظ ماندن جان و مال و  فرزند و ناموس شان از هر گزندى از دیگر مفاد این صلحنامه به شمار می رفت  . بی تردید می توان گفت  صلح امام حسن(علیه السلام )، چهره واقعى معاویه را آشکار ساخت ودستگاه جور او را به مردم شناساند . از این رو معاویه  درصدد حذف حضور فیزیکی امام  بر آمد و سرانجام، نقشه کشتن امام را طرّاحى نمود . امام حسن(علیه السلام)  در سال پنجاه هجرى، به وسیله زهرى که همسرش جعده به دستور معاویه به او خوراند، در 48 سالگى به شهادت رسید. مزار شریفش در قبرستان بقیع، در کنار سه امام معصوم دیگراست.
 سخنان برگزیده از امام حسن علیه السلام
با همسایه ات به نیکی همسایگی کن تا مسلمان باشی .
خویشاوندکسی است که دوستی سبب خویشاوندی او است ، اگر چه نسبش دور باشد .
هرکه به حسن اختیار خدا برای او اعتماد کند آرزو نمی کند که در حالتی جز آنچه خدا برایش اختیار کرده است ، باشد .
خردمند به کسی که از او نصیحت می خواهد ، خیانت کرده است ، باشد .
بر شما باد به تفکر ، که تفکر مایه حیات قلب شخص بصیر وکلید در حکمت است .
بی همت را مردانگی نباشد .
تمام کردن احسان از آغاز کردن آن بهتر است .
هیچ گروهی با هم مشورت نکردند ، مگر آن که به راه پیشرفت خود رهنمون شدند .
نشانه برادری ، وفاداری در سختی وآسایش است .
هر کس احسان های خود را بر شمرد ، بخشندگی خود را تباه کرده است .
احسان آن است که تاخیری در پیش ومنتی در پس نداشته باشد .
هرگاه  شنیدی شخصی آبروی مردم را می ریزد ، بکوش تا تو را نشناسد .
احادیثی در رابطه با امام حسن علیه السلام
حسن از من است ومن از اویم ؛ هر که دوستش بدارد ، خداوند دوستدار او است . پیامبر اکرم (صلی الله علیه وآله) 
امام حسن (علیه السلام) در همه حال خدای سبحان را یاد می کرد .  امام سجاد (علیه السلام)
امام حسن (علیه السلام) در عبادت و صدقه دادن سخت کوش بود .  امام باقر (علیه السلام)
امام حسن (علیه السلام) در خلقت وسیرت وشرافت شبیه ترین مردم به رسول خدا بود .  امام صادق (علیه السلام)